Schasz, Reize door het Aapenland. [S.l.], 1788.
Hoe gaat het eraan toe bij de apen? In 1788 publiceert J.A. Schasz, medisch doctor, de Reize door het Aapenland, een satirisch en hilarisch reisverslag naar het land van de apen. Het past in een tijd en een traditie van dystopische reisverhalen, waarin een wereld wordt beschreven die een spiegel vormt voor de eigen tijd. De apen willen hogerop, en sommigen willen mens worden. Maar hoe doe je dat? Door de staarten af te haken, is de uitkomst van uitvoerig beraad. Schasz beschrijft het humoristisch en pijnlijk, en levert zo scherpe kritiek op politiek opportunisme. Hij deed dit in een tijd van grote veranderingen: een jaar na verschijning van dit boek ontplofte de bom in Frankrijk en werd de Bastille bestormd. En in Holland probeerden patriotten de macht te grijpen. J.A. Schasz was het literaire masker van Gerrit Paape (1752-1803), die radicale standpunten innam en zich krachtig manifesteerde in de strijd tussen aanhangers van de Oranjes (die Paape fel bestreed) en de patriotten, die de gevestigde macht omver wilden werpen.